Mukhyamantri Tirth Darshan Yojana Maharashtra: महाराष्ट्र सरकारने राज्यातील सर्वधर्मीय ६० वर्षे किंवा त्यापेक्षा जास्त वयाच्या ज्येष्ठ नागरिकांना मोफत तीर्थदर्शन यात्रेची संधी देण्यासाठी “मुख्यमंंत्री तीर्थ दर्शन योजना” राबवण्यास मान्यता दिली आहे. या योजनेच्या माध्यमातून, ज्येष्ठ नागरिकांना भारतातील प्रमुख तीर्थस्थळांना भेट देण्याची सुवर्णसंधी मिळणार आहे.
योजना आणि उद्दिष्टे
मुख्यमंंत्री तीर्थ दर्शन योजना महाराष्ट्र राज्याच्या समाजकल्याण विभागाने जाहीर केली आहे. या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट राज्यातील ज्येष्ठ नागरिकांना धार्मिक आणि अध्यात्मिक पातळीवर प्रोत्साहन देणे आहे. जीवनभर कष्ट करून वयोमानानुसार त्यांच्या आयुष्यातील सर्व साधारण, आर्थिक अडचणीमुळे ज्येष्ठ नागरिकांना तीर्थयात्रा करण्याचे स्वप्न साकार करण्यासाठी ही योजना आहे.
योजनेची व्याप्ती
मुख्यमंंत्री तीर्थ दर्शन योजना अंतर्गत महाराष्ट्र आणि भारतातील प्रमुख तीर्थस्थळे समाविष्ट आहेत. या तीर्थस्थळांची यादी परिशिष्ट “अ” आणि “ब” मध्ये दिली जाईल. तीर्थस्थळांची संख्या वाढवता किंवा कमी करता येईल. प्रत्येक पात्र व्यक्तीला या योजनेचा एकदाच लाभ घेता येईल आणि यात्रेसाठी प्रती व्यक्ती जास्तीत जास्त ३०,००० रुपये खर्च करण्यात येतील. यात प्रवास, भोजन, आणि निवास समाविष्ट आहेत.
Mukhyamantri Tirth Darshan Yojana Maharashtra पात्रता आणि अपात्रता
पात्रता:
- लाभार्थी महाराष्ट्र राज्याचा रहिवासी असावा.
- लाभार्थी ६० वर्षे किंवा त्यापेक्षा जास्त वयाचा असावा.
- लाभार्थी कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न २.५० लाख रुपयांपेक्षा जास्त नसावे.
अपात्रता:
- ज्या कुटुंबातील सदस्य आयकरदाता आहेत.
- सरकारी विभाग/उपक्रम/मंडळ/भारत सरकारच्या किंवा राज्य सरकारच्या स्थायी कर्मचाऱ्यांचे कुटुंबीय.
- ज्यांच्याकडे चारचाकी वाहन आहे.
- प्रवासासाठी शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या सक्षम नसणारे ज्येष्ठ नागरिक.
आवश्यक कागदपत्रे
मुख्यमंंत्री तीर्थ दर्शन योजना (Mukhyamantri Tirth Darshan Yojana Maharashtra) अंतर्गत लाभ घेण्यासाठी खालीलप्रमाणे कागदपत्रे सादर करणे आवश्यक आहे:
- ऑनलाइन अर्ज.
- आधार कार्ड/रेशन कार्ड.
- महाराष्ट्र राज्याचे रहिवासी प्रमाणपत्र.
- उत्पन्नाचा दाखला.
- वैद्यकीय प्रमाणपत्र.
- पासपोर्ट आकाराचा फोटो.
- नातेवाईकाचा मोबाइल क्रमांक.
- अटी व शर्तींचे पालन करण्याचे हमीपत्र.
योजना अंमलबजावणी
Mukhyamantri Tirth Darshan Yojana Maharashtra योजना अंमलबजावणीसाठी महाराष्ट्र सरकारने अधिकृत पर्यटक कंपन्यांना नियुक्त केले आहे. IRCTC आणि नोंदणीकृत कंपन्यांद्वारे रेल्वे व बस प्रवासाचे आयोजन करण्यात येईल. जिल्हास्तरीय समिती प्रवाशांची निवड करेल. प्रत्येक प्रवासासाठी जिल्हानिहाय कोटा निश्चित केला जाईल, ज्यामध्ये अधिक अर्ज आल्यास लॉटरीद्वारे निवड केली जाईल. निवड झालेल्या प्रवाशांची यादी जिल्हास्तरीय कार्यालये आणि समाजकल्याण विभागाच्या सहाय्यक आयुक्त कार्यालयाच्या माध्यमातून जाहीर केली जाईल.
प्रवास प्रक्रिया
- निवडलेल्या प्रवाशांची यादी आयुक्त, समाजकल्याण, पुणे यांचेकडे सुपूर्द केली जाईल.
- अधिकृत पर्यटक कंपनी प्रवासाचे आयोजन करेल.
- राज्य सरकार प्रवासाच्या सुरक्षा आणि आवश्यक सुविधा पुरवेल.
- सर्व प्रवाशांनी निश्चित स्थळावर पोहोचणे आवश्यक आहे.
प्रवाशांची जबाबदारी
- प्रवासादरम्यान कोणतेही ज्वलनशील पदार्थ किंवा मादक पदार्थ नेण्यास मनाई आहे.
- राज्याची/देशाची प्रतिमा खराब होणार नाही याची काळजी घेणे आवश्यक आहे.
- प्रवाशांनी अधिकृत संपर्क अधिकाऱ्यांच्या सूचनांचे पालन करणे आवश्यक आहे.
- धार्मिक आचारसंहितेचे पालन करणे आवश्यक आहे.
भारतातील तीर्थस्थळे Mukhyamantri Tirth Darshan Yojana List of pilgrimage sites
| अ. क्र. | मंदिराचे नाव | स्थान |
|---|---|---|
| 1. | वैष्णोदेवी मंदिर | कटरा, जम्मू आणि काश्मीर |
| 2. | अमरनाथ गुहा मंदिर | जम्मू आणि काश्मीर |
| 3. | सुवर्ण मंदिर | अमृतसर, पंजाब |
| 4. | अक्षरधाम मंदिर | दिल्ली |
| 5. | श्री दिगंबर जैन लाल मंदिर | दिल्ली |
| 6. | श्री लक्ष्मीनारायण मंदिर | दिल्ली |
| 7. | बद्रीनाथ मंदिर | चमोली, उत्तराखंड |
| 8. | गंगोत्री मंदिर | उत्तरकाशी, उत्तराखंड |
| 9. | केदारनाथ मंदिर | रुद्रप्रयाग, उत्तराखंड |
| 10. | नीलकंठ महादेव मंदिर | ऋषिकेश, उत्तराखंड |
| 11. | यमुनोत्री मंदिर | उत्तरकाशी, उत्तराखंड |
| 12. | बैद्यनाथ धाम | देवघर, झारखंड |
| 13. | काशी विश्वनाथ मंदिर | वाराणसी, उत्तर प्रदेश |
| 14. | इस्कॉन मंदिर | वृंदावन, उत्तर प्रदेश |
| 15. | श्रीराम मंदिर | अयोध्या, उत्तर प्रदेश |
| 16. | सूर्य मंदिर | कोणार्क, ओडिशा |
| 17. | श्री जगन्नाथ मंदिर | पुरी, ओडिशा |
| 18. | लिंगराज मंदिर | भुवनेश्वर, ओडिशा |
| 19. | मुक्तेश्वर मंदिर | भुवनेश्वर, ओडिशा |
| 20. | कामाख्या देवी मंदिर | गुवाहाटी, आसाम |
| 21. | महाबोधी मंदिर | गया, बिहार |
| 22. | रणकपूर मंदिर | पाली, राजस्थान |
| 23. | अजमेर दरगाह | अजमेर, राजस्थान |
| 24. | सोमनाथ मंदिर | सोमनाथ, गुजरात |
| 25. | द्वारकाधीश मंदिर | द्वारका, गुजरात |
| 26. | नागेश्वर मंदिर | द्वारका, गुजरात |
| 27. | सांची स्तूप | सांची, मध्य प्रदेश |
| 28. | खजुराहो मंदिर | खजुराहो, मध्य प्रदेश |
| 29. | महाकालेश्वर मंदिर | उज्जैन, मध्य प्रदेश |
| 30. | ओंकारेश्वर मंदिर आणि ममलेश्वर मंदिर | खांडवा आणि ब्रह्मपुरी, मध्य प्रदेश |
| 31. | श्रीरंगनाथस्वामी मंदिर | श्रीरंगम, तामिळनाडू |
| 32. | गोमटेश्वर मंदिर | श्रवणबेलगोळ, कर्नाटक |
| 33. | विरुपाक्ष मंदिर | हम्पी, कर्नाटक |
| 34. | चेन्नाकेशव मंदिर | बेलूर, कर्नाटक |
| 35. | अन्नपूर्णेश्वरी मंदिर | होरानाडू, कर्नाटक |
| 36. | महाबळेश्वर मंदिर | गोकर्ण, कर्नाटक |
| 37. | भूतनाथ मंदिर | बदामी, कर्नाटक |
| 38. | मुरुडेश्वर मंदिर | मुरुडेश्वर, कर्नाटक |
| 39. | आयहोळे दुर्ग मंदिर | आयहोळे, कर्नाटक |
| 40. | श्रीकृष्ण मंदिर | उडुपी, कर्नाटक |
| 41. | वीर नारायण मंदिर | बेल्लारी, कर्नाटक |
| 42. | तिरुपती बालाजी मंदिर | तिरुमला, आंध्र प्रदेश |
| 43. | मल्लिकार्जुन मंदिर | श्रीशैलम, आंध्र प्रदेश |
| 44. | बृहदेश्वर मंदिर | तंजावर, तामिळनाडू |
| 45. | मीनाक्षी मंदिर | मदुराई, तामिळनाडू |
| 46. | रामनाथस्वामी मंदिर | रामेश्वरम, तामिळनाडू |
| 47. | कांचीपुरम मंदिर | कांचीपुरम, तामिळनाडू |
| 48. | श्रीरंगनाथस्वामी मंदिर | त्रिची, तामिळनाडू |
| 49. | अरुणाचलेश्वर मंदिर | तिरुवन्नामलई, तामिळनाडू |
| 50. | कैलासनाथ मंदिर | कांचीपुरम, तामिळनाडू |
| 51. | एकाम्बरेश्वर मंदिर | कांचीपुरम, तामिळनाडू |
| 52. | सारंगपाणी मंदिर | कुंभकोणम, तामिळनाडू |
| 53. | शोरे मंदिर | महाबलीपुरम, तामिळनाडू |
| 54. | मुरुगन मंदिर | तिरुचेंदूर, तामिळनाडू |
| 55. | श्री पद्मनाभस्वामी मंदिर | तिरुवनंतपुरम, केरळ |
| 56. | गुरुवायूर मंदिर | गुरुवायूर, केरळ |
| 57. | पक्कुननारायण मंदिर | थ्रिसूर, केरळ |
| 58. | पार्थसारथी मंदिर | अरनमुला, केरळ |
| 59. | सबरीमाला मंदिर | पथानामथिट्टा, केरळ |
| 60. | अट्टुकल भगवती मंदिर | तिरुवनंतपुरम, केरळ |
| 61. | श्रीकृष्ण मंदिर | गुरुवायूर, केरळ |
| 62. | तिरुनेल्ली मंदिर | वायनाड, केरळ |
| 63. | वैकोम महादेव मंदिर | कोट्टायम, केरळ |
| 64. | थिरुवल्ला मंदिर | थिरुवल्ला, केरळ |
| 65. | पेरुवन्नारकर मंदिर | कोल्लम, केरळ |
| 66. | श्री सम्मेद शिखरजी (पारसनाथ) | झारखंड |
| 67. | श्री षट्रुंजय | गुजरात |
| 68. | गिरनार | गुजरात |
| 69. | देवगढ | उत्तर प्रदेश |
| 70. | पावापुरी | बिहार |
| 71. | रणकपूर | राजस्थान |
| 72. | दिलवाडा मंदिर | राजस्थान |
| 73. | उदयगिरी | मध्य प्रदेश |
महाराष्ट्रातील तीर्थस्थळे
| अ. क्र. | तीर्थस्थळाचे नाव | जिल्हा |
|---|---|---|
| 1. | श्री सिद्धिविनायक मंदिर | मुंबई |
| 2. | महालक्ष्मी मंदिर | मुंबई |
| 3. | चैत्यभूमी दादर | मुंबई |
| 4. | माउंट मेरी चर्च (बांद्रा) | मुंबई |
| 5. | मुंबादेवी मंदिर | मुंबई |
| 6. | वाळकेश्वर मंदिर | मलबार हिल, मुंबई |
| 7. | ग्लोबल विपश्यना पॅगोडा | गोराई, मुंबई |
| 8. | चर्च ऑफ अवर लेडी ऑफ हेल्थ | कळंब, मुंबई |
| 9. | सेंट अँड्र्यू चर्च | मुंबई |
| 10. | सेंट जॉन द बॅप्टिस्ट चर्च | सीप्झ औद्योगिक क्षेत्र, अंधेरी, मुंबई |
| 11. | सेंट जॉन द बॅप्टिस्ट चर्च | मरोल, मुंबई |
| 12. | गोदीजी पार्श्वनाथ मंदिर | मुंबई |
| 13. | केनेसथ एलियाहू सिनेगॉग | फोर्ट, मुंबई |
| 14. | तारा रमानी सिनेगॉग | मस्जिद बंदर, मुंबई |
| 15. | मॅगेन डेव्हिड सिनेगॉग | भायखळा, मुंबई |
| 16. | सेंट जॉन द बॅप्टिस्ट चर्च | ठाणे |
| 17. | अग्यारी / अस्नगमंदिर | ठाणे |
| 18. | मयूरेश्वर मंदिर | मोरगाव, पुणे |
| 19. | चिंतामणी मंदिर | थेऊर, पुणे |
| 20. | गिरिजात्मज मंदिर | लेण्याद्री, पुणे |
| 21. | महागणपती मंदिर | राजणगाव, पुणे |
| 22. | खंडोबा मंदिर | जेजुरी, पुणे |
| 23. | संत ज्ञानेश्वर समाधी मंदिर | आळंदी, पुणे |
| 24. | भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग मंदिर | खेड तालुका, पुणे |
| 25. | संत तुकाराम महाराज समाधी मंदिर | देहू, पुणे |
| 26. | संत चोखामेळा समाधी | पंढरपूर, सोलापूर |
| 27. | संत सरतामाळी समाधी मंदिर | अरण, ता. माढा, सोलापूर |
| 28. | विठोबा मंदिर | पंढरपूर, सोलापूर |
| 29. | औंध मंदिर | सातारा |
| 30. | महालक्ष्मी मंदिर | कोल्हापूर |
| 31. | जोतिबा मंदिर | कोल्हापूर |
| 32. | जैन मंदिर | कुंभोज, कोल्हापूर |
| 33. | रेणुका देवी मंदिर | माहूर, नांदेड |
| 34. | गुरु गोबिंदसिंग समाधी, हजूर साहिब | नांदेड |
| 35. | खंडोबा मंदिर | मालेगाव, नांदेड |
| 36. | श्री संत नामदेव महाराज दर्शन | उंब्रज, ता. कंधार, नांदेड |
| 37. | तुळजा भवानी मंदिर | तुळजापूर, धाराशिव |
| 38. | संत एकनाथ समाधी | पैठण, छत्रपती संभाजीनगर |
| 39. | घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिर | वेरूळ, छत्रपती संभाजीनगर |
| 40. | जैन स्मारके | एलोरा लेणी, छत्रपती संभाजीनगर |
| 41. | गिरणेश्वर मंदिर | ओझर, नाशिक |
| 42. | संत निवृत्तीनाथ समाधी | त्र्यंबकेश्वर, नाशिक |
| 43. | त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिर | त्र्यंबकेश्वर, नाशिक |
| 44. | मुक्तीधाम | नाशिक |
| 45. | सप्तशृंगी मंदिर | वणी, नाशिक |
| 46. | काळाराम मंदिर | नाशिक |
| 47. | जैन मंदिर | मांगी-तुंगी, नाशिक |
| 48. | गजपंत | नाशिक |
| 49. | संत साईबाबा मंदिर | शिर्डी, अहमदनगर |
| 50. | श्री सिद्धिविनायक मंदिर | श्रीकोट, अहमदनगर |
| 51. | वणी मंदिर | वणी, चांदवड, अहमदनगर |
| 52. | श्री क्षेत्र भगवानगड | पारडी, अहमदनगर |
| 53. | बल्लाळेश्वर मंदिर | पाली, रायगड |
| 54. | संत गजानन महाराज मंदिर | शेगाव, बुलढाणा |
| 55. | एकवीरा देवी | कार्ला, पुणे |
| 56. | श्री दत्त मंदिर | औदुंबर, सांगली |
| 57. | केदारेश्वर मंदिर | बीड |
| 58. | वैजनाथ मंदिर | परळी, बीड |
| 59. | पारस | रत्नागिरी |
| 60. | गणपतीपुळे | रत्नागिरी |
| 61. | मालेश्वर मंदिर | रत्नागिरी |
| 62. | महाकाली देवी | चंद्रपूर |
| 63. | श्री काळेश्वरी उफळ काळुबाई मंदिर | सातारा |
| 64. | अष्टधातुज (रामटेक) | नागपूर |
| 65. | दीक्षाभूमी | नागपूर |
| 66. | चिंतामणी (कळंब) | यवतमाळ |
